กระบือ คำยืมจากภาษาเขมรหรือไม่

คนโดยมากเข้าใจว่าคำว่า กระบือ เป็นคำยืมจากจากภาษาเขมร ก็ใช่ส่วนหนึ่งนะ ไทยน่าจะรู้จักคำนี้ผ่านเขมร แต่เขมรเอามาจากไหนต้องคิดอีกรอบ

คำนี้มีในวงคำศัพท์ของตระกูลออสโตรเนเชียน มีกระจัดกระจายหลายภาษา ออกเสียงเหมือนบ้างต่างบ้าง ลองคียืในเน็ตดู ภาษาอินโดนีเชียและมาเลเชียเขียนว่า kerbau ส่วนตากาล็อกเห็นเขียน carabao

ตระกูลภาษาออสโตรเนเชียนเป็นคนละตระกูลกับตระกูลภาษาออสโตรเอเชียติกซึ่งเขมรเป็นสมาชิกในนี้

แต่ดูเหมือนสระ อือ ในคำ กระบือ นั้นจะได้รับมาจากภาษาเขมรโบราณ ส่วนปัจจุบันเขียนสระ อี แต่อ่านว่า เอ็ย เพราะตัว บ อยู่ในพยัญชนะชุดที่ต้องอ่านเป็นสระ เอ็ย เมื่อเขียนด้วยสระ อี

ที่บอกว่าเขมรโบราณนั้นไม่ได้ดูจากจารึกหรอก เพราะสระ อื ในภาษาเขมรโบราณไม่มี แต่มีภาษาเขมรถิ่นที่จันทบุรี ออกเสียงสระของพยางค์หลังเป็น เออ-อือ แล้วคำนี้ในภาษาไทยก็เขียนด้วยสระ อือ

เลยสงสัยว่าสระในเขมรโบราณน่าจะเป็น *อือ

ย้อนกลับมาว่าเขมรเองก็น่าจะยืมมาจากกลุ่มภาษาในตระกูลนี้ เช่น มลายู จาม ชวา ฯลฯ แต่ภาษาจามเรียกควายว่าอะไรไม่รู้ 

ดังนั้นการระบุว่าคำ กระบือ นั้น ไทยยืมมาจากเขมรก็อาจถูก แต่ไม่ถูกทั้งหมด เขมรเองอาจเอามาจากภาษาอื่นต่อ แต่ตอบไม่ได้ว่าคำดั้งเดิมของเขมรเองนั้น เรียก ควาย ว่าอะไร อาจต้องไปหาเอาในภาษาของชนกลุ่มน้อยอื่น ๆ ในตระกูลย่อยมอญ-เขมร แต่มอญรู้สึกจะมีคำของเขาเอง ลืมแล้วเคยจดเอาไว้

ประวัติของคำนั้นซับซ้อน บางทีเจอคนเขียนสั้น ๆ ว่า กระบือ ยืมมาจากภาษาเขมร แล้วจำ ๆ กันไปก็แอบเบื่อ

จึงเขียนไว้เผื่อใครมาอ่านเจอ